Oekraïne 2003-2005
SzürteWij bouwen een multifunctioneel schoolgebouw voor Roma's
Intussen zijn in Szürte, Oekraïne, de contacten weer geïntensiveerd.
Net buiten het dorpje wonen namelijk twee grote groepen zigeuners, leden van de Roma familie, waarvan de kinderen niet welkom zijn op de plaatselijke school.
De reden hiervoor is duidelijk: waar het werkloosheidspercentage onder de burgerbevolking van dit gebied rond de 80-90% ligt, benadert dat bij de zigeuners de 100%!
Sociale voorzieningen kent het land niet, dus dat betekent: geen werk, geen geld; en: geen geld, geen eten!
Diefstal (van goederen van de burgerbevolking) is dan vaak het laatste alternatief.
Het is onvoorstelbaar, maar in deze huisjes wonen complete zigeunergezinnen!
Er wordt op de kale grond geleefd (vochtig!) en een open houtvuurtje, waarboven gekookt wordt, zorgt voor warmte.
De rook verdwijnt via de vele gaten in het dak!...
Om de zigeuners toch een kans te bieden aan dit uitzichtloze bestaan te ontsnappen, bouwt de Werkgroep een eigen school voor de zigeunerbevolking. Een Venneps architectenbureau maakt - om niet - een tekening voor dit gebouw, in goed overleg met de plaatselijke predikant - tevens directeur van Dorcas Transcarpatia - en in overeenstemming met de daar geldende voorschriften en verordeningen.
Ook een ARBO-dienst is in Oekraïne een nog onbekend fenomeen...
In dit eigen schoolgebouw annex kerk en ontmoetingscentrum kunnen de Roma’s leren lezen en schrijven,
kunnen ze onderricht krijgen in het zelf verbouwen van groenten (als nomaden hebben ze dat nooit gedaan)
en wordt de hygiëne verbeterd door de aanleg van toiletten en was- en douchegelegenheden.
De bovenetage wordt gebruikt als kerkzaal, eetgelegenheid (de kinderen krijgen dagelijks een gratis maaltijd aangeboden) en ontmoetingsruimte.
Op de begane grond bevinden zich twee klaslokalen, een toiletgroep en was- en douchegelegenheden.
De door de overheid gefinancierde onderwijzer en de zigeunerpredikant krijgen een kantoortje en een eigen woonruimte in het pand.
Oorspronkelijk zou de school worden verwarmd door middel van een houtgestookte CV-ketel, waarvoor wij een ruimte hebben gereserveerd tussen de beide was- en doucheruimten, maar tijdens de bouw blijkt er een - door de EU gefinancierde - gasleiding te worden aangelegd, dwars door Szürte, en vlak langs de school!
Als wij de uitvoerder vragen of er misschien een 'aftakking' gemaakt kan worden naar de school, is dat voor hem geen probleem! Voor - omgerekend - 35 euro (dat verdwijnt zó in zijn zak) zal hij dat voor ons gaan regelen.
Wij hebben onze twijfels, maar als wij later in het jaar terugkomen in Szürte om de verdere afbouw weer ter hand te nemen, steekt er, vlak voor de school, een gele plastic pijp boven de grond uit met een eenvoudige kraan.
Het zál toch niet?... Maar jawel: als wij die voorzichtig opendraaien ontsnapt het gas met veel gesis!...
Ondanks de 'nonchalante' aanleg van de gasleiding, blijkt de locale overheid niet akkoord te gaan met een inpandig geplaatste CV-ketel. Explosiegevaar!
Wij moeten hiervoor een apart ketelhuis bouwen, minimaal 10 meter achter de school.
We besluiten om daarin dan ook meteen een bron te slaan, met een tappunt voor fris water voor de hele zigeunerbevolking, als alternatief voor het vaak smerige putwater waar de zigeuners tot nu toe gebruik van moeten maken.
Ons inderhaast getekende ontwerp wordt goedgekeurd, maar als het ketelhuis klaar is en de ketels zijn gemonteerd, wordt het alsnog afgekeurd: het dak moet 20 centimeter hoger worden!...
Maar met veel vindingrijkheid wordt ook dát probleem weer opgelost.
Ook wordt bij de school een septictank aangelegd, als voorloper van een toekomstig (?) rioleringssysteem.
Een plaatselijke boer zal de tank één keer per jaar leegmaken, waarbij het 'bezinksel' gebruikt zal worden als organische mest voor de zelf te verbouwen groenten.
De feestelijke opening wordt bijgewoond door vertegenwoordigers van overheid, kerk en pers vanuit de hele Oekraïne. Ons initiatief heeft er inmiddels toe geleid dat er al meerdere van dergelijke schooltjes annex ontmoetingscentra zijn geopend in Oekraïne, voor andere Roma - en Sinti gemeenschappen.
Het verhaal van de zigeunerschool
Iedereen kent de vooroordelen die bestaan over zigeuners. Ook in de Oekraïne is dat niet anders. De circa 500 leden van de Roma familie die even buiten het plaatsje Szürte wonen, in het Hongaarse gedeelte van Oekraïne, hebben daar dan ook voortdurend mee te maken. Zij worden door een groot deel van de burgerbevolking met de nek aangekeken en hun kinderen zijn niet welkom op de plaatselijke school.
Rond Szürte is de armoede vaak schrijnend.
Krakkemikkige auto’s met zo groot mogelijke (of zelf aangelaste) brandstoftanks worden gebruikt om brandstof de grens met Hongarije over te brengen, deze brandstof daar te verkopen (de brandstof is daar iets duurder) en dan met de inhoud van een met diesel gevulde frisdrankfles net weer thuis te kunnen komen. De urenlange wachttijden voor de grens (zowel heen als terug) hebben de zigeuners daar graag voor over.
Veel mannen gaan ook de grens over om in Hongarije zwaar en vaak gevaarlijk werk te doen, om op die manier hun gezin te kunnen onderhouden. Vaak worden deze harde werkers ingezet als ‘staalconstructeurs op grote hoogte’ bij de bouw van torenflats. Een Arbodienst kent Hongarije niet en als er eens een zigeuner naar beneden stort staan er tientallen te wachten om zijn plaats in te nemen…
Sociale voorzieningen zijn er niet in Oekraïne: heb je geen werk, dan heb je geen geld!... Dus als je een kip ziet lopen en je gezin lijdt honger... Of je dorpsgenoot heeft smakelijke groenten in zijn tuintje staan... Het vooroordeel wordt weer bevestigd!
Om die spiraal te doorbreken, hebben wij voor de zigeuners een school gebouwd; in de eerste plaats voor de kinderen, die tot dan toe in een armoedig en vochtig ‘hok’ les krijgen van een eigen onderwijzer.
De regionale overheid heeft ons de toezegging gedaan dat de school de beschikking krijgt over volwaardige leerkrachten, die de kinderen een officiële opleiding zullen geven met een staats-erkend diploma. Daarmee vergroten de kinderen hun kansen op de arbeidsmarkt.
Ook bij ons afgedankte computers (met dank aan onder meer ANBO Haarlemmermeer) vinden dankbare en enthousiaste nieuwe gebruikers in Szürte. Daarnaast biedt de school ook aan ouderen de ruimte om onderricht te krijgen op het gebied van beroepsonderwijs. Want hoe (bijvoorbeeld) weet een zigeuner die altijd heeft gezworven, hoe hij zijn eigen stukje grond moet bewerken om zelf groenten te kunnen kweken?...
Inmiddels is ook een kleuterschool in het pand opgezet en worden er ’s zondags kerkdiensten gehouden.
Veel volwassen zigeuners hebben het afgelopen jaar al laten weten dat ook zij graag willen leren lezen en schrijven, net als hun kinderen. Een geweldige ontwikkeling!
Tot op de dag van vandaag worden wij op de hoogte gehouden van alles wat er in en rondom de school gebeurt.
In een gebied waar een waterleidingnet niet bestaat en de mensen zelfs hun drinkwater uit putten moeten halen, is persoonlijke hygiëne niet echt een begrip. Door het slaan van een bron en het inrichten van douche- en toiletruimten, bieden wij de hele zigeunergemeenschap ook op dát gebied een betere toekomst.
Het multifunctionele gemeenschapscentrum (je kunt inmiddels niet meer spreken van een ‘schooltje’) wordt - zoals gezegd - inmiddels intensief gebruikt. Het gebouw is goed geïsoleerd tegen de vaak extreme temperaturen. Het beschikt over een centraal verwarmingssysteem en het is volledig ingericht met onder meer een kleine woonruimte voor de beheerders (de predikant en de onderwijzer) en een keukentje om de kinderen van eenvoudige maaltijden te kunnen voorzien.
De zigeuners zijn trots op hun eigen pand en kunnen vanaf nu een nieuwe toekomst tegemoet zien.
Zabolotiv
Renovatie van een dagverblijf voor kinderen met beperkingen.
Inmiddels is de Werkgroep in contact gekomen met de Henri Nouwen Stichting; een organisatie, opgericht door haar naamgever, de bekende priester/schrijver Henri Nouwen, die ook actief is in Oekraïne.
Op verzoek van Laurent Nouwen, die het levenswerk van zijn inmiddels overleden broer heeft voortgezet, neemt de Werkgroep in 2005 een tweetal klussen ter hand.
In Zabolotiv wordt, met plaatselijke hulp, een dagverblijf voor kinderen met autisme en kinderen met Down Syndroom voorzien van een nieuw centraal verwarmingssysteem. De oude leidingen en radiatoren zijn volledig vergaan, waardoor verwarming van dit oude pand niet meer mogelijk is. En bij winterse temperaturen van 25 graden onder nul is dat geen pretje!
Maar dankzij ook de financiële middelen van de Henri Nouwen Stichting kan de opvang van deze kinderen doorgaan.
Er wordt dit jaar hard gewerkt door de Werkgroep, want:
Zaluchchia
Constructie van een buitenlift voor gehandicapte kinderen
Bijna gelijktijdig met het project in Zabolotiv wordt in Zaluchchia een enorme container met hydraulische hefinrichting, voorheen gebruikt om vliegtuigen te bevoorraden, als buitenlift geïnstalleerd bij een opvangcentrum voor verstandelijk -, lichamelijk - en vaak ook meervoudig gehandicapte kinderen.
De container is in Nieuw-Vennep volledig gerenoveerd en geschikt gemaakt als gehandicaptenlift.
In het opvangcentrum, een zwaar verwaarloosd pand dat met hulp van de Henri Nouwen Stichting en plaatselijke vrijwilligers wordt opgeknapt en onderhouden, wordt een honderdtal kinderen "in leven gehouden”; want veel meer is bijna niet mogelijk voor de vrijwilligers uit het dorp, aangevuld met een arts en een verpleegkundige.
Door deze (beperkte) medische zorg hebben de meestal uit de goot geplukte kinderen (die vaak door de ouders ergens worden achtergelaten om dood te gaan) inmiddels al wel een gemiddelde leeftijd van 15 jaar (!) bereikt!
Nu is het, met de beperkte middelen die beschikbaar zijn, ook mogelijk voor hen om te genieten van de frisse buitenlucht!
Intussen is de naam van de Werkgroep ook doorgedrongen in het Roemeense Bacau.